ERGOTERAPİ NEDİR?

Ergoterapi birey odaklı bir sağlık mesleğidir. Ergoterapistler temel olarak kişilerin günlük yaşama ve anlamlı aktivitelere bağımsız katılımlarını sağlamak için çalışır.

DUYU BÜTÜNLEME NEDİR?

Bedenimiz ve çevremizden gelen bilgilerin duyusal organlarımız aracılığıyla alınması, bu bilgilerin beyne ulaşması, beyinde işlenerekanlamlandırılmasının ardından, bu bilgiye uygun bir davranışın oluşturulması sürecidir. Bu süreçler hem duyusal, hem de sinir sisteminde karmaşık birtakım nörolojik işlemler gerektirir.

Peki bu duyularımız nelerdir?  İki başlık altında ayırabiliz. Dışsal ve içsel duyularımız.

Exteroseptif  (Dışsal) Duyularımız

Dışsal Duyularımız beynimizde kendi vücudumuz dışında kalan ve bizden bağımsız olan dış dünyanın temsilini oluşturur.

Bize ilkokuldan beri öğretilen 5 duyumuz dışsal duyumuzdur. Bunlar görme, işitme, tat duyusu, koklama, işitme, dokunma (taktil)  duyularımızdır. Bu duyularımızda duyu bütünleme sorunları olduğunda çıkan davranışsal sonuçlar nelerdir?

Görme Duyusu Sorunları

• Okuma ve yazmada sorunlar
• Tahtadan kopyalamakta sorunlar
• Zayıf göz teması
• Hareket eden nesneleri ve insanları takip etmekte zorluk
• Parlak ışıklardan kaçma isteği
• Parmaklarını yada objeleri gözü önünde hareket ettirme
• Parlak renkli ışıklardan objelerden hoşlanma
• Görsel uyaran arama defterini kitabını karalama
• Ellerini sallama parmaklarını sıraya vurma kalemi döndürme isteği
• El-göz koordinasyon sorunları
• Sağını solunu öğrenmede zorluk

İşitme Duyusu Sorunları

• Yüksek sesten duyulan rahatsızlık (elektrikli süpürge düdük sesi düğün gibi kalabalık ortamlar gibi)
• Seslendiğinizde duymuyor gibi görünmesi
• Kendi kendine ses çıkarması
• Bazen fazla yüksek sesle konuşması
• Kalabalık ortamlardan rahatsız olması

Dokunma Duyusu Sorunları

• Dokunulduğunda öpüldüğünde sinirlenmesi
• Sosyalleşme sorunları
• Saçının taranmasından ellenmesinden, tırnak kesmekten rahatsız olması
• Her şeye herkese dokunmak istemesi
• Ağrı ve ısıya düşük reaksiyon
• Basınçtan hoşlanır
• Vurmalı oyunlardan hoşlanır, kendine zarar vermeye eğilimlidir
• Çıplak ayakla yere basmak istememesi
• Ayakkabı, çorap ve kıyafet giymekten rahatsız olması
• Ellerini yıkamaktan ve banyodan rahatsız olması
• Üstünün dağınık olmasından rahatsız olması

Tat, Oral Motor Ve Koku Duyusu Sorunları

• Tırnaklarını yeme ve parmak emme
• Yemek ayırt etme, her zaman aynı şeyleri yemeyi isteme
• Kokulara aşırı tepki verme
• Her şeyi ağzına sokmak istemesi
• Kendini, insanları ve objeleri koklar
• Yatağı ıslatma
• Yiyeceklerin kokusu sertliği ve dokusuna karşı hassas olması
• Konuşma çiğneme ve üfleme sorunları

 

İnteroseptif (İçsel) Duyularımız

İç organlarımızdan ve duyularımızdan gelen bilgileri algılamamızı sağlayan duyularımızdır. Yaşamımızı bağımsız sürdürebilmemiziçin doğru çalışması çok önemlidir. Duygusal ve davranışsal sorunun da kaynağı olabileninteroseptif duyular karakteristik özelliklerimize de etki eder.

Bu duyularımız,

Vestibüler Duyu;Vestibüler sistem beynimizin beyincik adını verdiğimiz kısmında bulunur.Türkçeye hız, hareket ve denge olarak çevrilir. Vestibüler duyu anne karnında 4. ve 5. haftada gelişen ilk duyularımızdan birisidir. Vestibüler duyumuz başımızın içinde, iç kulakta bulunur. Hareket hızını ve yönünü keşfetmemizi sağlar, denge ve koordinasyon becerimizi geliştirir,beden hareketve pozisyonunu ayarlamakta görevlidir.

Vestibüler duyu sorunları

• Sırada sakin durmakta zorlanabilir
• Ufak hareketlerden rahatsız görünebilir
• Sürekli koşmak isteyebilir
• Koordinasyon gereken oyunlardan uzak kalabilir
• Merdiven inip çıkmada zorluk, sakarlık, uyuşuk ve tembel görünebilir
• Yerden yüksek yerlerden korkabilir
• Dönmekten,koşmaktan, sallanmaktan çok hoşlanır
• Zıplamayı, atlamayı sever
• Kendi kendine döner
• Bilinçsizce sallanır
• Parktaki oyuncaklardan hoşlanır
• Tehlikeli hareketleri yapmaktan keyif alıyor gibi görünebilir
• Bisiklete binmek, scooter kullanmak gibi becerilerde zorlanabilir
• Sık duygusal patlamalar yaşıyor olabilir

ProprioseptifDuyu;Proprioseptif duyumuz beynimizin somatik beyin kısmında işlenir. Eklemler, tendonlar ve kaslarımızdan bilgi alarak bu bilgilerin beynimizde işlenmesini sağlar. Proprioseptif duyumuzun görevi beynimizde vücudumuzun fiziksel bir temsilini sağlamaktır. Kas gücü kontrolümüz, vücut pozisyonumuz, uzaysal algı yeteneklerimiz, postüral farkındalığımız ve motor planlama becerimizin bizim bilinçli farkındalığımız olmadan bilinmesini ve kontrol edilmesini sağlar.

Proprioseptif duyu sorunları

• Arkadaşlarına ya da eşyalara vurma davranışı olabilir
• Sakar olabilir,düşer,çarpar
• Kötü bir postür (anatomik duruş) vardır
• Motor becerilerde, yazı yazmakta, elinde bir şey tutmakta zorlanabilir
• Özgüven sorunları yaşayabilir
• Matematik, geometri gibi üç boyut düşünmede zorlanabilir
• Çok terleyebilir,yorgun hissedebilir
• İnsanları veya eşyaları çok sıkı ya da gevşek tutabilir
• Sıklıkla insanlara, mobilyalara, duvara yaslanır
• Ezilmekten hoşlanır
• Çarpışma, ezilme düşme gibi oyunları çok sevebilir
• Bir aleti nasıl kullanacağını öğrenmekte zorluk yaşayabilir
• Çok fazla dokunmak ve sıkıştırmak isteyebilir
• Motor becerilerde zorluk yaşayabilir
• Dikkat sorunları
• Planlama sorunları

DUYU BÜTÜNLEME SORUNLARI hangi durumlarda görülebilir?

• Otizm
• Öğrenme güçlükleri
• Hiperaktivite ve dikkat dağınıklıkları
• Gecikmiş konuşma
• Dil/ Artikülasyon bozuklukları
• İşitme ve dil problemleri
• Görsel problemler
• Davranışsal problemler
• Hipo-hipertonus ve motor koordinasyon problemleri
• Yaygın gelişimsel bozukluklar
• Serebral paralizi
• Kafa travmaları

Değerlendirme ve Tedavi:

Duyu bütünleme modelinde değerlendirme ve müdahale yöntemleri standardize olarak geliştirilmiştir.

Bu modeldeki değerlendirme yöntemleri geleneksel olarak standardize bir test bataryası, performansın gözlemlenmesi ile bakım verenlerden ve diğer kaynaklardan toplanan verilerin kullanımıdır.

Standardize test bataryasının sonuçlarıyla birlikte diğer veriler, bir kişinin duyusal bütünleme bozukluğuna sahip olup olmadığını ve bu bozukluğun niteliğini belirlemek için kullanılır.

TEDAVİ:

Geleneksel olarak duyusal bütünleme modeline dayanan terapi, duyusal bütünlemedeki sorunun iyileştirilmesine yöneliktir.Bu nedenle, duyu bütünleme terapisinin amacı çocuklarda kontrollü duyusal girdilerin sağlanması ile adaptif cevapların açığa çıkmasını sağlayarak beynin duyusal bilgiyi bütünleştirme yeteneğini geliştirmektir.

DUYU BÜTÜNLÜĞÜ TEDAVİSİNDE AMAÇ:

• Algılama için beyin kapasitesini artırmak.
• Daha normal adaptif cevap elde etmek için duyu bütünlüğünü organize etmek.
• Daha sonra akademik görevleri yönetebilmenin geliştirilmesidir.Duyu bütünleme modelinde müdahale planlaması çocuğun sorunlarının ve bu sorunların altında yatan nedenlerin belirlenmesine dayanır; yani bu durum duyusal bilgilerin işlenmesiyle ilgili özel zorluklardır.
• Tedavi; vestibüler, proprioseptif ve taktil duyuların da bütünleştirilmesini içerir.
• Terapist, terapi sürecini belirlemek için müdahale öncesi değerlendirmelerle çocuk hakkında mevcut tüm bilgileri kullanır.